در جهان تمدن‌های باستانی بسیاری کشف شده است که همیشه برای باستان‌شناسان و کاوشگران مملو از رازهای سربه‌مهر است. با این حال همچنان تمدن‌های ناشناخته بسیاری در گوشه و کنار دنیا وجود دارد که بر اساس اتفاق‌های طبیعی به ناگهان در مقابل چشم جهانیان آشکار می‌شوند. تمدن جیرفت یکی از این تمدن‌هاست که کاملا اتفاقی و به‌خاطر جریان عظیم یک سیل طبیعی کشف شد. همراه دلتامگ با این تمدن باستانی بیشتر آشنا شود.
تمدن جیرفت چگونه کشف شد؟
در دهه هشتاد شمسی پس از دو سال خشکسالی در منطقه کویری کرمان، یک سیل عظیم در هلیل‌رود که در جنوب کرمان واقع شده، جاری می‌شود که به‌خاطر شدت و عظمت خود هرچه بر سر راهش قرار داشته را می‌شورد و می‌برد. با شسته شدن خاک‌های کویری در منطقه جیرفت به ناگهان و به شکل کاملا اتفاقی بقایای یک تمدن عجیب و بسیار قدیمی نمایان می‌شود که تا قبل از آن هیچ‌کس از این تمدن خبری نداشت.
پس از بررسی‌ها و کاوشهای انجام شده مشخص می‌شود که این تمدن حتی از تمدن سومر در بین‌النهرین نیز قدمت بالاتر و بیشتری دارد. این در حالی است که در کتیبه‌‌های به‌جامانده از تمدن‌های بابل و آشور به تمدن اسرارآمیز و بسیار پیشرفته‌ای به نام آراتا اشاره شده است؛ اما هیچ‌گاه در هیچ جای دنیا اثری از این تمدن یافت نشده بود.
از آنجایی که هیچ مدرکی از وجود تمدن آراتا در طی هزاران سال گذشته یافت نشده بود، محققان تصور می‌کردند که وجود این تمدن شبیه افسانه است. با کشف تصادفی آثاری از تمدن در جیرفت مشخص شد که تمدن افسانه‌ای آراتا در واقع همان تمدن جیرفت است. با این کشف ناگهانی بزرگ، تاریخ تمدن بشریت باید از ابتدا نوشته شود.
تمدن جیرفت در کجا قرار دارد؟
این تمدن باستانی در استان کرمان، شهر جیرفت و در نزدیکی خرابه‌های به‌جامانده از شهر باستانی دقیانوس که متعلق به دوره سلجوقیان است، قرار دارد. فاصله این تمدن با هلیل‌رود بسیار کم است.
قدمت تمدن جیرفت
هرچند کاوش‌ها و تحقیق‌ها در این منطقه همچنان ادامه دارد و تیم‌هایی از ملیت‌های مختلف مشغول حفاری منطقه هستند؛ اما نتایج به دست آمده حاکی از این است که قدمت این تمدن به پنج هزار سال پیش یعنی حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.
غارت تمدن جیرفت
پس از آرام‌گرفتن سیل و برگشتن رودخانه هلیل‌رود به شرایط عادی، یکی از روستاییان در هنگام عبور از کنار رود متوجه ظرفی سنگی می‌شود که نقوش روی آن خبر از باستانی بودنش داشت. او ظرف را برداشته و خبر پیدا کردن این عتیقه را در روستا برای دیگران تعریف می‌کند.
پس از آن مردم روستا که روزگار را به‌سختی می‌گذراندند، به گورستان تازه کشف شده هجوم می‌برند و شروع به حفاری و کاوش برای یافتن گنج می‌کنند، بی‌خبر از اینکه کلنگ آنها گورستان کهن‌ترین تمدن بشریت را نشانه رفته است و آنها در حال تخریب عظیم‌ترین تمدن باستانی دنیا هستند.
متاسفانه به دلیل دور بودن روستا و نبود پایگاه‌های خبری برای مطلع شدن مسئولان ایرانی، اشیای گران‌قیمت باستانی بسیاری این‌گونه کشف و به غارت می‌رود و سر از موزه‌های اروپایی در می‌آورد. در ایران روستاهای زیادی به‌عنوان روستای گنج وجود دارد که بسیاری از گنجینه‌های آنها نیز به یغما رفته است.
سخن آخر
تمدن جیرفت یکی از اسرارآمیزترین تمدن‌های کهن باستانی است که قدمت آن از تمدن سومر در بین‌النهرین که تا پیش‌ازاین تصور می‌شد قدیمی‌ترین تمدن دنیاست نیز بیشتر است. آثار سفالی، سنگی و مفرغی بسیاری از این تمدن به دست آمده که نه‌تنها بسیار ارزشمند هستند؛ بلکه گویای قدمت بالای این تمدن نیز هستند. باستان‌شناسان بسیاری بر این باورند که تمدن جیرفت بدون شک همان تمدن پیشرفته و افسانه‌ای آرته یا آراتاست که سال‌ها به دنبال آن می‌گشتند.
ایرانی
31 شهریور 1402 در 4:16 ب.ظ
مردم هیچ موقع دست از کشاورزی نکشیده ونمی کشند چون جز میراث مردم این سرزمین می باشد. هر چند مسولین استانی سعی می کنند که به بهانه های مختلف آب هلیل رود رابه شمال استان به یغما ببرند اما باز هم جیرفت سرزمین چهار فصل ومعروف به هند کوچک می باشد که می طلبد مسوولین کشوری توجه ویژه ایی به آب وکشاورزی جنوب کرمان بخصوص جیرفت وعنبراباد داشته باشند وجلوی نابودی سیستماتیک زمین های کشاورزی وآب های شرب ومناطق خوش آب وهوای کوهستانی که دارای تنوع محیط زیستی ومنابع طبیعی وباغات متنوع دارند رابگیرند مسئله مهم میراث تاریخی وملی این منطقه مورد بینی توجهی قرار گرفته وتاکنون درحال تخریب وغارت می باشد که این امر باعث هجوم قاچاقچیان داخلی وخارجی آثار باستانی به این منطقه شده است. بطوریکه افراد محلی را آموزش داده اند ودراختیار آنها فلز یاب وگنج یاب قرار داده اند که متاسفانه این امر باعث شده تامیراث باستانی به سرعت درحال تخریب وغارت می باشند. که اگر قاطعانه جلوی آن گرفته نشود درآینده ایی نزدیک هیچ آثار وهویتی برای نسلهای بعدی نخواهیم داشت. بنابراین میطلبد جنوب کرمان را از دست سوداگران درهرنام وعنوانی گرفت وجنوب را از نابودی نجات داد.
مهدی
1 مهر 1402 در 5:32 ق.ظ
معمولا گورستانها توسط مردم عادی غارت میشن اما خود شهرها نیاز به کاوشهای چندساله دارن و معمولا آثار اصلی اونجاها هستن مثلا کتیبه ها و نوع معماری که دست عوام بهشون نمیرسه
ناشناس
1 مهر 1402 در 7:22 ق.ظ
بادرود. خداراشکر که گاهی رخدادها مانند سیل جیرفت ویا سیل در کاشان بکمک ما می آیند وتمدن های جیرفت وسیلک کاشان را نمایان می سازند و پس از آن سازمان میراث فرهنگی پس از دو سال از خواب بیدار می شود که بگوید میراث ما و….راغارت گران بردندند یکنفر نیست که بپرسد شماها درجهت نگهداری از فرهنگ های نیاکان ما هه کار درستی انجام داده اید و یابا کدام دانشگاه درجهت کشف تمدن های گذشته چه کار درستی انجام دادید
ناظری
1 مهر 1402 در 9:35 ق.ظ
دست نویسنده مطالب فوق درد نکنه. اما درسال ۱۳۷۰ یکی از آشنایان نزدیک که مهندس راه وساختمان است برای مرمت پلی در هلیل رود که بر اثر سیل آسیب دیده بود. به بنده در خصوص غارت آثار عتیقه در نردیک منطقه نزدیک محل کارگاهش چیزی گفت و حتی از من خواسته بود با او برای شرکت در یافتن چنین عتیقه هائی که روستائیان با فروش آن ارقام درشتی بجیب زده بودند همراهی کنم. البته شغل و مسئولیت اداری پانع اساسی در اینکار شد. پس این آثار از قبل سال ۷۰ مورد عنایت مردم ناآگاه بود.
علی ظهوری اورنگ
1 مهر 1402 در 8:38 ب.ظ
مطالب باستانشناسی شما درمورد تمدن ایران و جهان قابل تقدیر است از زحمات شما و نویسندگان محترم سپاسگزارم