در روانشناسی بازار، الگو‌های رفتاری افراد معامله‌گر را بیان کرده و سپس رفتار آنها را در بازه‌های زمانی مختلف بررسی می‌کنیم. کارشناسان معتقدند، دلیل اصلی نوسانات قیمت در بازارهای مالی تغییر در احساسات سرمایه‌گذاران است. به عبارت دیگر روانشناسی بازار عواطف و احساسات افراد فعال در این حوزه را توصیف می‌کند.
روانشناسی بازار چیست؟
روانشناسی بازار بررسی نوعی احساس است. این احساس در بازه زمانی معینی بر بازار حاکم می‌شود. در این نوع روانشناسی عواملی مانند ترس، هیجان، انتظارات و شرایط مالی که بر تفکر سرمایه‌گذاران تاثیر می‌گذارد بررسی می‌شود.
در واقع روانشناسی بازار در مباحث اقتصاد رفتاری است که به بررسی رفتار و احساسات فعالان بازار می‌پردازد تحلیل‌گران بازارهای مالی، به منظور توصیف روند بازار از اصطلاح روانشناسی بازار استفاده می‌کنند.
چرا روانشناسی بازار اهمیت دارد؟
رفتارها و تصمیمات انسان ناشی از احساسات درونی است، بنابراین بین احساسات و الگو‌های رفتاری ارتباط نزدیکی وجود دارد. این نوع روانشناسی نیز به شما کنترل احساسات خود را یاد می‌دهد تا بتوانید معاملات موفق و معقولی داسته باشید.
روانشناسی بازار یک نیروی موثر و مهم است که درک مفهوم آن باعث موفقیت در معاملات می‌شود. زمانی که شما به بازار مالی نگاه تکنیکال داشته باشید، می‌توانید از جو حاکم بر بازار آگاه شوید.
تحقیقات نشان می‌دهد خطاهای سیستماتیک افراد عمدتا ناشی از عوامل شناختی مانند تعصبات زیاد، ترس از عملکرد نادرست و ترس از دست دادن است که این عوامل روی استراتژی‌های معاملاتی سرمایه گذاران تاثیرگذار خواهد بود. روانشناسی بازار به شما کمک می‌کند از سرمایه‌گذاری هیجانی پرهیز کرده و سرمایه خود را به صورت حرفه‌ای مدیریت کنید.
آگاهی از ریشه عاطفی رفتارهای مختلف به افراد امکان تحلیل بهتر رفتارهایشان را می‌دهد. در نتیجه سرمایه‌گذاران می‌توانند به کمک این علم رفتارهایشان را تجزیه و تحلیل کنند تا در موقعیت‌های سودآور بیشتری قرار بگیرند.
رفتار سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی
بیشتر سرمایه‌گذاران با هدف کسب سود بیشتر وارد بازارهای مالی می‌شوند. رفتار هریک از افراد سرمایه‌گذار ممکن است در شرایط مختلف با توجه به تمایلات درونی، به سمت اهدافی متناقضی رود. این تمایلات شاید برای سرمایه‌گذاران ناشناخته باشد و در صورتی که افراد بر این عوامل اشراف کامل نداشته باشند، احتمال دارد زیان‌های مالی بزرگی را تجربه کنند.
به طور کلی رفتار سرمایه‌گذاران متاثر از ۶ احساس درونی است که به ترتیب زیر به آنها اشاره می‌شود:
1. طمع
2. ترس
3. امید
4. یاس
5. اضطراب
6. خستگی
نمونه‌هایی از رفتار سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی
روانشناسی بازار تحت تاثیر روانشناسی رفتار سرمایه‌گذاران است. به همین جهت چند نمونه از این رفتارها بررسی می‌کنیم:
- سرمایه‌گذاران فعال: این افراد معمولا استراتژی معاملاتی خاصی دارند که خرید و فروش مداوم را شامل می‌شود. هدف این سرمایه‌گذاران کسب سود در کوتاه مدت است و به سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت توجهی ندارند.
- سرمایه‌گذاران منفعل: این سرمایه‌گذاران استراتژی معاملاتی مبتنی بر خرید و نگهداری طولانی مدت دارند. یعنی این افراد به دنبال کسب سود در کوتاه مدت نیستند.
- سرمایه‌گذاران احساسی: این افراد معمولا پیگیر اخبار هستند و با شنیدن خبرهای منفی هیجانی می‌شوند. این دسته از سرمایه‌گذاران گاهی حتی از بررسی قیمت سهام نیز ترس دارند و یا برخی از آنها با خیال سود‌های تحقق نیافته، شاد می‌شوند. این افراد معمولا در سرمایه‌گذاری موفق نیستند و متحمل زیان می‌شوند.
عواملی موثر بر کنترل احساسات سرمایه‌گذاران
بسیاری از افراد با درک مفهوم روانشناسی بازار و دریافت اعتبار اقدام به درخواست وام برای سرمایه‌گذاری می‌کنند. از آنجایی که بسترهای معتبر زیادی وام بدون ضامن ارائه می‌دهند، به راحتی وام را برای سرمایه‌گذاری دریافت می‌کنند.
به اهمیت روانشناسی بازار سرمایه در بالا پرداختیم. در ادامه به عواملی که جلوی سرمایه گذاری احساسی را در افراد سرمایه‌گذار می‌گیرد و کمک می‌کند تا رفتار کلی بازار شکل منطقی‌تری داشته باشد می‌پردازیم.
آموزش سرمایه گذاری در بورس
داشتن آموزش سرمایه گذاری درست در بازار، احتمال تاثیر گذاشتن احساسات و سایر خطاهای شناختی را کمتر می‌کند. به عبارتی افزایش دانش سرمایه‌گذاری در همه حال جلوی تصمیم‌گیری اشتباه را می‌گیرد.
مسئولیت پذیری در معاملات
مسئولیت پذیری در معاملات یک امر کلیدی است؛ با ارتکاب اشتباه در معاملات، آن را بپذیرید و سعی کنید علت آن را بیابید و از تکرارش خودداری کنید.
تدوین استراتژی معاملاتی
یکی از مهم‌ترین عوامل کنترل احساسات در سرمایه‌گذاری، تدوین یک استراتژی و قوانین معاملاتی هوشمندانه است که به آنها پایبندی باشید. نتیجه این امر، موفقیت شما در بازار سرمایه است. داشتن قوانین درست و کاربردی و اجرای آنها در کنار پایبندی به این قوانین، باعث جدایی معامله‌گران موفق از بقیه می‌شود.
داشتن واکنش درست در برابر شکست
از خود بپرسید که آیا به استراتژی معاملاتی خودتان پایبند هستید؟! چنانچه با قوانینی که داشتید شکست خوردید، بنابراین باید قوانین‌تان را اصلاح هستند. چنانچه این شکست را در نتیجه عدم پایبندی به قوانین تجربه کردید، باید دلایل این تخطی از قوانین را بررسی کرده و نسبت به رفع آنها اقدام کنید.
کلام پایانی
همانطور که در این مقاله خواندیم، احساسات می‌توانند بر قیمت‌ها و چرخه بازار اثرگذار باشند. همچنین به این نتیجه رسیدیم که روانشناسی بازار بر سرمایه‌گذاری افراد تاثیر مهمی دارد. در واقع دانش روانشناسی بازار سبب آشنایی با روش‌های معاملاتی و مدیریت سرمایه می‌شود. این دانش به ما می‌آموزد که کنترل احساسات می‌تواند منجر به کسب سود بیشتر و موفقیت مالی افراد سرمایه‌گذار شود. آگاهی از روانشناسی بازار به ما امکان بررسی احساسی یا حرفه‌ای بودن خود در مدیریت سرمایه را می‌دهد. بنابراین این دانش راه موفقیت را برای سرمایه‌گذاران باز کرده و آنها را از زیان‌های مالی احتمالی دور نگه می‌دارد.
