عواملی مثل ژنتیک، محیط و حوادث آسیب‌زا تاثیر بسیار زیادی روی سلامت روان ما دارند. اما عوامل دیگری هم هستند که برای داشتن یک روان سالم باید به آن‌ها توجه کنیم. اگر مشتاق هستید این عوامل را بشناسید، تا پایان این مطلب با دلتامگ همراه باشید.
عوامل موثر روی سلامت روان که نمی‌دانید
همه ما از تاثیر فشارهای محیطی، استرس و اضطراب روی سلامت روح و روان آگاه هستیم. اما عوامل دیگری هم دخیل هستند که شاید کمتر به آن‌ها توجه شده باشد. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم.
احساس تنهایی
تنهایی یکی از عوامل مهم و موثر است که سلامت روان افراد را تهدید می‌کند. در نگاه اول شاید به چشم نیاید. اما ما می‌توانیم حتی در جمع خانواده و دوستان احساس تنهایی داشته باشیم.
مطالعات روانشناسی نشان داده‌اند که تنهایی پدیده‌ای متمایز و جدا از انزوای اجتماعی است. تنهایی به طور خاص به احساس تنهایی اشاره دارد و ارتباطات اجتماعی در آن مطرح نیست. افرادی که احساس تنهایی دارند، بیشتر در معرض مشکلاتی مثل افسردگی، اضطراب و میل به خودکشی قرار می‌گیرند.
آسیب‌های دوران کودکی
بیش از ۳۰ درصد از بزرگسالان، در کودکی تجارب تلخ و آسیب‌زایی داشته‌اند. بر اساس مطالعات، افرادی که در دوران کودکی دچار تروما یا آسیب روحی شده‌اند، بیشتر در معرض بیماری‌های مربوط به سلامت روان قرار می‌گیرند. حتی وقتی که حس می‌کنند از چالش‌های آن دوران رها شده‌اند، اثرات صدمات گذشته همراه آن‌ها باقی می‌ماند.
تجارب آسیب‌زا می‌تواند هر چیزی باشد. از میان آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- جراحت شدید بر اثر تصادف
- آزار جنسی و جسمی
- تهدید به مرگ
- مورد زورگویی قرار گرفتن
- از دست دادن بستگان نزدیک در خردسالی
- مشاهده یک فاجعه سهمگین
حتی اگر تاثیر گذشته را روی سلامت روان خود انکار کنید، ممکن است ناخودآگاه یاد گرفته باشید که خود را در معرض خطر و آسیب قرار ندهید. افرادی که دچار تروما شده‌اند، با چالش‌های گوناگونی دست و پنجه نرم می‌کنند که عبارتند از:
- از ارتباطات صمیمی و نزدیک اجتناب می‌کنند.
- از موقعیت‌ها یا افراد خاص دوری می‌کنند.
- از خانواده و دوستان خود فاصله می‌گیرند.
- واکنش‌های احساسی خود را سرکوب می‌کنند.
آسیب‌ها و بیماری‌های جسمانی
اگرچه بیشتر عواملی که در این مطلب ارائه دادیم، به محیط و مسائل شخصی مرتبط هستند؛ آسیب‌های فیزیکی و انواع بیماری‌ها هم سلامت روان فرد را تهدید می‌کنند.
واضحترین مثال آسیب جسمانی که می‌تواند روی سلامت روح و روان فرد تاثیر بگذارد، آسیب تروماتیک مغزاست. تجربه آسیب به سر بر اثر تصادفات رانندگی، انفجار یا سقوط باعث بروز اثرات منفی روی روان فرد می‌شود. این افراد مشکلاتی مانند اختلال حافظه، تمرکز یا نوسانات خلقی را تجربه می‌کنند.
نوع و شدت آسیب در سلامتی روان فرد تاثیر متفاوتی دارد. از میان اختلالات روانی ناشی از آسیب جسمانی، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- افسردگی
- اختلال وسواس فکری-اجباری
- شیدایی
- اختلال استرس پس از سانحه
سایر مشکلات جسمانی که روی روان فرد تاثیر می‌گذارد، عبارتند از:
- سندروم روده تحریک پذیر
- دردهای مزمن
- بیماری‌های مزمن
- خستگی مزمن
- سرطان
- دیابت
افرادی که با این بیماری‌ها زندگی می‌کنند، اغلب احساس ناامیدی و ترس از آینده دارند. خوشبختانه، شناخت علائم بیماری‌های روانی و کاهش علائم آن‌ها به بهبود زندگی این افراد کمک می‌کند.
عملکرد تحصیلی
عملکرد تحصیلی تاثیر بسیار زیادی روی سلامت روان افراد دارد. بر اساس پژوهش‌ها، افرادی که در دوران تحصیل عملکرد خوبی نداشته‌اند، بیشتر در معرض اختلالاتی مثل افسردگی، اضطراب و حتی سوء مصرف مواد قرار می‌گیرند.
به طرز جالبی، این تاثیر متقابل است. یعنی افرادی که عملکرد تحصیلی خوبی ندارند، بیشتر در معرض مشکلات روحی قرار می‌گیرند و افرادی که از نظر روانی شرایط خوبی ندارند، نمی‌توانند در مدرسه و دانشگاه خوب عمل کنند.
دانش‌آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری به طور خاص، بیشتر در معرض آسیب‌های روحی و روانی قرار دارند. پژوهش‌ها نشان داده است که ۷۰ درصد از این دانش‌آموزان، علائم شاخص اضطراب شدید را تجربه می‌کنند.
تبعیض نژادی، جنسی، سنی
تبعیض در هر شکلی که باشد، سلامت روان افراد را تهدید می‌کند. تبعیض جنسیتی، نژادی، سنی و توانمندی از جمله رایج‌ترین تبعیضاتی است که روی روان انسان تاثیر می‌گذارد و ممکن است منجر به اختلالات روانی شود. برای مثال، تبعیض جنسیتی می‌تواند منجر به افسردگی در زنان شود.
بی عدالتی در وضع قوانین و رفتار مردم جامعه با برخی از افراد باعث می‌شود که این افراد دچار سرخوردگی شوند. این سرخوردگی گاهی آن‌ها را تا مرز جنون می‌کشاند.
در برخی موارد افراد به دلیل نژاد، قومیت، ناتوانی جسمی یا سن نمی‌توانند شغل مناسبی پیدا کنند و از نظر مالی تحت فشار قرار می‌گیرند. این فشار و استرس، سلامت روح و روان فرد را تهدید می‌کند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افرادی که مورد تبعیض قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض سوء مصرف مواد، مصرف الکل و رفتارهای پرخطر قرار می‌گیرند.
سخن پایانی
توجه به سلامت روان به اندازه سلامت جسمانی مهم است. همانطور که برای بررسی بیماری‌ها باید چکاپ سالانه داشته باشیم، باید برای روان خود نیز اهمیت قائل شویم. در این مطلب ۵ زنگ خطر ارائه شد که می‌تواند روی روان شما تاثیر داشته باشد.
