برای انسان امروزی گذشته، زندگی گذشتگان و حتی سازه‌ها و آثار به‌جا مانده از آنها همیشه پر از رمز و راز بوده است. یکی از جاذبه‌های تاریخی ایران که محققان سال‌ها بر روی آن تحقیق کرده‌اند تا رازهایش را کشف کنند، کعبه زرتشت است. دلتا مگ در این مقاله سفری ماجراجویانه به یکی از اسرارآمیزترین جاذبه‌های باستانی ایران داشته است، با ما همراه شوید.
کعبه باستانی ایران
در نزدیکی روستای زنگی آباد در استان فارس در شهرستان مرودشت، محوطه‌ای باستانی مملو از آثار تاریخی وجود دارد که با نام محوطه نقش رستم شناخته می‌شود. در میانه این محوطه مکعب سنگی عجیبی قرار گرفته که برای سال‌ها ناشناخته مانده بود. این مکعب چهارده‌متری که به مکعب باستانی ایران یا کعبه زرتشت معروف است، رازهایی از گذشتگان در دل خود جا داده که سال‌هاست باستان‌شناسان برای کشف آنها تلاش می‌کنند.
برخی از مورخان این مکعب را محل نگهداری اوستا و دیگر کتب مقدس زرتشتیان می‌دانند. آتشکده یا آرامگاه شاهان ممکن است از دیگر کاربری‌های این بنا بوده باشد؛ اما به‌تازگی محققان شواهدی دال بر اینکه این بنا یک رصدخانه باستانی بوده را کشف کرده اند.
طی سال‌های 1312 تا 1318 تحقیق روی این بنا شروع شد و باستان‌شناسان این مکعب را که تنها دو سوم آن مشخص بود، از زیر خاک بیرون کشیدند. طی این حفاری کتیبه‌های بسیاری نمایان شدند که معروف‌ترین آنها کتیبه شاپور است.
متن کتیبه شاپور در کعبه زرتشت
متن کتیبه شاپور یا سنگ نوشته شاپور یکم بر دیوار این مکعب شامل مقدمه، متن اصلی و خاتمه سنگ نوشته است. معرفی شاپور یکم و ذکر نسب او در مقدمه کتیبه آمده است.
متن اصلی شامل پنج بخش است که در آن به معرفی استان‌های کشور، شرح نخستین لشکرکشی شاپور علیه گردیانوس سوم، دومین و سومین لشکرکشی شاپور تا به اسارت درآمدن والریانوس و ذکر سرزمین‌هایی که به تصرف ایران درآمده بود و در نهایت معرفی آتشکده‌هایی که شاپور در جای‌جای ایران ساخته، پرداخته است. در خاتمه سنگ نوشته به این نکته که شاپور این سرزمین‌ها را به یاری ایزدان به‌دست آورده اشاره کرده است.
شباهت کعبه با کعبه زرتشت
شواهدی که باستان‌شناسان در هنگام کاوش این بنا به دست آوردند نشان از شباهت عجیب کعبه با مکعب باستانی ایران دارد تا جایی که برخی معتقدند حتی ساخت کعبه توسط ایرانیان انجام شده است. شباهت‌های بسیاری در بنای این مکعب باستانی ایرانی و کعبه قابل مشاهده است. بین مراسم و آئین حج زرتشتیان با حج مسلمانان نیز شباهت‌های بسیاری دیده می‌شود. زرتشتیان چشمه‌ای مقدس همانند چشمه زمزم داشته‌اند و همین‌طور مراسم سنگ زدن بر شیطان همانند مراسم سنگ زدن بر اهریمن در مراسم حج زرتشتیان است.
قدمت کعبه زرتشت
بر اساس نوع ساخت بنا و چفت و بند شدن سنگ‌های بنا در کنار هم که به‌صورت مستطیلی برش خورده‌اند، کارشناسان به این باور رسیدند که قدمت این بنا به 520 سال قبل از میلاد مسیح و تقریبا هم‌زمان با تخت‌جمشید بنا شده است.
پیشنهاد مطالعه: رصدخانه های ایران، جایی برای به آغوش کشیدن آسمان
