این روزها در حوزه ساخت‌وساز مسکن در تهران، ممکن است با اصطلاح «زمین قهوه‌ای» روبرو شده باشید.
اصطلاح زمین قهوه‌ای به نوعی از زمین ها اشاره دارد که در گذشته برای فعالیت‌های صنعتی یا تجاری استفاده می‌شده‌اند و به‌دلیل تغییر کاربری یا فرسودگی، متروکه و بلااستفاده مانده‌اند. شهرداری تهران جزئیات طرح «ساخت مسکن چینی» در پایتخت را برای اولین بار اعلام کرد. طبق این برنامه، زمین‌های بیش از ۱۰ هزار مترمربع در مناطق ۹ تا ۱۶، که به‌عنوان زمین‌های قهوه‌ای شناخته می‌شوند، برای پروژه‌های مشترک با شرکت‌های چینی اختصاص داده می‌شود. هدف این پروژه بهبود ساخت‌وساز شهری است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که سود اصلی این پروژه‌ها بیشتر نصیب شرکت‌های چینی می‌شود و ممکن است منافع ایران در بازار مسکن محدودتر از حد انتظار باشد.
چرا زمین قهوه‌ای؟
زمین قهوه‌ای به زمینی گفته می‌شود که سابقاً برای کاربری صنعتی یا تجاری استفاده می شده و اکنون برای استفاده مجدد به پاکسازی و بازسازی نیاز دارد. این زمین‌ها به دلیل آلودگی‌های ناشی از استفاده قبلی، پیش از هر نوع توسعه جدید باید اصلاح شوند. بازسازی زمین‌های قهوه‌ای فرصتی برای استفاده بهینه از فضاهای متروکه و کاهش فشار بر مناطق طبیعی فراهم می‌کند و می‌تواند شهرها را به‌سوی توسعه پایدارتر هدایت کند. زمین‌های قهوه‌ای به‌دلیل موقعیت شهری خوب و زیرساخت‌های نسبی، پتانسیل بالایی برای توسعه دارند. این امر، توجه سرمایه‌گذاران و مسئولین را برای بهره‌برداری مجدد از آن‌ها جلب کرده است. استفاده مجدد از این زمین‌ها می‌تواند به کاهش تراکم شهری کمک کند و فضای جدیدی برای زندگی شهری فراهم سازد. همکاری با چین، که در ساخت مسکن با سرعت و مقیاس وسیع شهره است، در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است.
چالش‌ها و نگرانی‌ها
اگرچه توسعه زمین‌های قهوه‌ای می‌تواند تحولی بزرگ برای شهر باشد، اما اجرای این پروژه‌ها با چالش‌های متعددی همراه است. نخست، بحث خروج ارز و هزینه‌های بالای واردات تجهیزات و تکنولوژی مطرح می‌شود. برخی از متخصصان اقتصادی نگران‌اند که این پروژه‌ها وابستگی بیشتری به منابع خارجی ایجاد کند و از ظرفیت‌های داخلی بهره کافی نبرد. دومین نگرانی، کیفیت ساخت‌وساز و تطابق فرهنگی و معماری این ساختمان‌ها با نیازهای بومی است.
بسیاری از منتقدان معتقدند که تکیه بر توان داخلی می‌تواند مؤثرتر باشد و نمونه‌های موفقی از ساخت مسکن با استفاده از منابع داخلی وجود دارد. با این حال، موافقان همکاری با چین اشاره می‌کنند که انتقال تکنولوژی و تجربه‌های صنعتی از این کشور می‌تواند در ارتقای کیفی صنعت ساختمان مؤثر باشد.
آینده ساخت‌وساز در تهران
آیا استفاده از زمین‌های قهوه‌ای می‌تواند راه‌حلی پایدار و مؤثر برای مشکلات مسکن تهران باشد؟ پاسخ این پرسش به چگونگی مدیریت این پروژه‌ها و بهره‌گیری از فناوری‌ها و مشارکت‌ها بستگی دارد. اگر پروژه‌ها به‌درستی و با نظارت دقیق اجرا شوند، می‌توانند فضایی جدید و مدرن در اختیار شهروندان قرار دهند. در غیر این صورت، احتمال بروز مشکلاتی مانند افزایش قیمت‌ها و کاهش کیفیت وجود دارد.
مخاطبان باید منتظر باشند تا نتیجه عملی این طرح‌ها را ببینند؛ آیا تهران به سوی تحول در ساخت‌وساز خواهد رفت یا این اقدامات تنها یک تجربه گذرا خواهد بود؟
بهره‌برداری از زمین‌های قهوه‌ای در تهران و همکاری با چین برای توسعه مسکن می‌تواند فرصتی برای نوسازی شهری و افزایش فضاهای مسکونی باشد. با این حال، نگرانی‌های جدی در مورد خروج ارز، تطابق فرهنگی و کیفیت ساخت‌وساز وجود دارد. در نهایت، موفقیت این پروژه‌ها به اجرای دقیق و شفاف، بهره‌گیری از دانش بومی و نظارت کامل بر مراحل پروژه بستگی دارد. اگر این مسائل مدیریت شوند، این طرح‌ها می‌توانند موجب پیشرفت پایدار و بهبود کیفیت زندگی در تهران شوند.
