کاخ آقامحمدخان قاجار، بنایی از یاد رفته در گرگان!

کاخ آقامحمدخان قاجار تنها یکی از بناهای ارزشمند به یادگار مانده از دوران قاجار است که روایت‌های مختلفی درباره آن وجود دارد. همراه دلتامگ با یکی از جاهای دیدنی گرگان آشنا شوید.

تاریخچه کاخ آقامحمدخان قاجار

در خیابان کاخ گرگان بنایی دو طبقه وجود دارد که آن را تنها اثر باقی مانده از معماری حکومتی و دارالحکومه آقامحمدخان می‌دانند. آقامحمدخان دستور ساخت این بنا را در سال 1156 شمسی و در باغ عباس‌خانی گرگان صادر کرد. آقامحمدخان در ابتدا این مکان را برای اسکان نیروهای نظامی قاجار در نظر گرفت؛ اما بعدها یک کاخ برای خود در زمین آن بنا کرد که البته ظاهر آن با چیزی که حالا از آن به‌جا مانده بسیار متفاوت بود. پس از سقوط قاجارها، پهلوی اول در چند صد متری آن یک کاخ برای خود ساخت.

روایت‌های مختلف درباره کاخ

برخی معتقدند که این بنای دو طبقه ساده به دستور آقامحمدخان ساخته نشده و متعلق به دارالحکومه استرآباد بوده است. نکته جالبی که درباره این بنا وجود دارد معماری و ظاهر متفاوت آن نسبت به روایات است. طبق روایات اینجا کاخی با گچ‌بری‌های زیبا شبیه به کاخ گلستان بوده که با تزیینات طلاکاری شکوه آن چند برابر شده بوده؛ اما پهلوی‌ها با سیمان تمام نمای کاخ را پوشاندند و سایر قسمت‌های کاخ نیز بر اثر بی‌توجهی به‌مرور زمان از بین رفت.

حالا دیگر خبری از پنجره‌های چوبی منقوش، کف‌پوش‌های زیبا، سرستون‌های تماشایی و گچ‌بری‌های طلاکاری شده نیست. حتی دیگر خبری از باغ زیبای چند هکتاری روبه‌روی کاخ هم نیست؛ بلکه تمام آن زیبایی‎‌ها جایشان به ساختمانی بی‌روح و بی‌جان که در مقابلش یک سیلوی بدقواره جا خوش کرده، داده‌اند. در سال‌های اخیر نیز برای ساخت یک بیمارستان در نزدیکی کاخ آقا محمدخان عملیات خاک‌برداری شروع شد که میراث فرهنگی گرگان آن را متوقف کرد.

توصیف جیمز موریه از کاخ آقامحمدخان قاجار

200 سال پیش وقتی جیمز موریه از این کاخ بزرگ دیدن کرد آن را چنان باشکوه به تصویر کشید که گویی زیباتر از آن کاخی ساخته نشده است. او در ورودی باغ را مزین به طلاکاری و نقاشی توصیف کرده بود. از میدانی نام برده بود که در اصلی کاخ منتهی می‌شد و راهی که دو طرف آن درختان مرکبات قرار داشتند درحالی‌که از در ورودی بنا شروع می‌شد و به درون محوطه می‌رسید. آخرین قسمت راه مذکور به دیوان‌خانه عالی منتهی می‌شد که دو ستون چوبی داشت. روی ستون‌ها نقوشی از قهرمانان قدیم ایران طراحی شده بود. دیوان‌خانه اصلی‌ترین بخش اداری کاخ آقا محمدخان قاجار محسوب می‌شد. در دو طرف دیوان‌خانه، اتاق‌های وسیعی با نقاشی‌های زیبا به چشم می‌خورد.

کاخ آقامحمدخان قاجار کجاست؟

کاخ آقامحمدخان قاجار در گرگان و در خیابان کاخ واقع شده است. روبه‌روی این کاخ دبیرستان ایرانشهر و دروازه بسطام سابق در نزدیکی آن قرار دارد. کاخ حدود فلکه کاخ و پارک شهر فعلی واقع شده و شامل عمارت کلاه‌فرنگی عباس‌خانی، ساختمان دارالاماره و دارالحکومه می‌شود.