تفاوت صلح نامه و وصیت نامه یکی از موضوعات مهمی است که افراد باید از آن اطلاع داشته باشند تا دچار مشکل نشوند. صلح عمری و وصیت‌نامه هر دو از ابزارهای قانونی برای انتقال اموال به دیگران پس از مرگ فرد هستند، اما تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند. همراه مجله دلتا باشید.
تفاوت صلح نامه و وصیت نامه
- زمان اجرایی شدن:
صلح عمری: در این نوع قرارداد، مالک (مصالح) اموال خود را به دیگری (متصالح) منتقل می‌کند، اما تا زمان زنده‌بودن از منافع آن اموال استفاده می‌کند. پس از مرگ مصالح، متصالح به‌صورت قطعی مالک اموال می‌شود. صلح عمری در زمان حیات مالک اجرا می‌شود، اما انتقال کامل مالکیت به بعد از مرگ موکول می‌شود.
وصیت‌نامه: وصیت‌نامه فقط پس از مرگ فرد قابلیت اجرا دارد. یعنی فرد در طول حیات خود وصیت می‌کند و پس از مرگش آنچه که در وصیت‌نامه آمده به اجرا درمی‌آید.
- قطعی بودن انتقال:
صلح عمری: انتقال مال به متصالح قطعی است و مصالح نمی‌تواند آن را به دیگران منتقل کند، مگر آنکه در قرارداد شرط فسخ در نظر گرفته شده باشد.
وصیت‌نامه: وصیت‌نامه تا زمان حیات وصیت‌کننده قابل‌تغییر است و او می‌تواند هر زمان که بخواهد مفاد آن را تغییر دهد یا به‌کل باطل کند.
- تفاوت صلح نامه و وصیت نامه مانند محدودیت قانونی:
صلح عمری: محدودیتی از نظر مقدار یا سهم در صلح عمری وجود ندارد و مصالح می‌تواند همه یا بخشی از اموال خود را به متصالح منتقل کند.
وصیت‌نامه: طبق قانون مدنی، فرد نمی‌تواند بیش از یک‌سوم از اموال خود را به طور وصیت به کسی منتقل کند، مگر آنکه وراث رضایت دهند.
- تعهدات مالی:
صلح عمری: ممکن است متصالح ملزم به انجام تعهداتی در قبال مصالح شود (مثلاً مراقبت از او یا پرداخت هزینه‌های خاص).
وصیت‌نامه: وصیت‌نامه تنها شامل خواسته‌های فرد برای بعد از مرگ است و تعهدات مالی ویژه‌ای برای وصیت‌کننده در زمان حیات ایجاد نمی‌کند.
به طور خلاصه، صلح عمری یک قرارداد قطعی است که در طول حیات فرد منعقد می‌شود و قابل‌فسخ نیست (مگر با شرط)، درحالی‌که وصیت‌نامه سندی است که تنها پس از مرگ اجرایی می‌شود و تا زمان حیات قابل‌تغییر است. حالا در ادامه تفاوت صلح نامه و وصیت نامه باید به موارد زیر اشاره کنیم.
- ماهیت حقوقی:
صلح عمری: یک قرارداد رسمی و حقوقی است که با رضایت طرفین (مصالح و متصالح) تنظیم می‌شود و نیازی به تأیید یا رضایت وراث ندارد. مصالح می‌تواند در زمان حیات خود برای انتقال اموال با شرایط دلخواه به توافق برسد.
وصیت‌نامه: یک عمل حقوقی یک‌طرفه است که تنها به اراده وصیت‌کننده وابسته است. او تصمیم می‌گیرد پس از مرگش چه اتفاقی برای اموالش بیفتد، اما نیاز به تأیید و رعایت برخی محدودیت‌های قانونی (مثلاً حدود یک‌سوم اموال) دارد.
- تفاوت صلح نامه و وصیت نامه مانند نحوه تنظیم:
صلح عمری: معمولاً از طریق تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی انجام می‌شود و هر دو طرف (مصالح و متصالح) باید حضور داشته باشند. پس از تنظیم سند، مالکیت قانونی در دست متصالح است، هرچند که مصالح از منافع آن بهره‌مند می‌شود.
وصیت‌نامه: وصیت‌نامه می‌تواند به‌صورت رسمی (با حضور در دفاتر اسناد رسمی) یا عادی (به‌صورت دست‌نویس) تنظیم شود. وصیت‌نامه‌های رسمی از اعتبار بیشتری برخوردارند، اما وصیت‌نامه‌های دست‌نویس نیز در شرایطی اعتبار دارند.
- نحوه فسخ در تفاوت صلح نامه و وصیت نامه:
صلح عمری: صلح عمری معمولاً غیرقابل‌فسخ است، مگر اینکه در قرارداد شرط فسخ در نظر گرفته شده باشد. اگر چنین شرطی وجود نداشته باشد، مصالح نمی‌تواند قرارداد را به طور یک‌طرفه فسخ کند.
وصیت‌نامه: وصیت‌نامه تا زمانی که وصیت‌کننده زنده است، قابل‌تغییر یا باطل کردن است. او می‌تواند هر زمان بخواهد مفاد وصیت‌نامه را اصلاح یا آن را به طور کامل باطل کند.
- اختلافات وراث:
صلح عمری: ازآنجاکه صلح عمری به‌صورت رسمی و قطعی در زمان حیات مصالح انجام می‌شود، معمولاً پس از فوت، کمتر منجر به اختلافات بین وراث می‌شود. زیرا مالکیت قانونی از قبل به متصالح منتقل شده است.
وصیت‌نامه: ممکن است باعث بروز اختلافاتی بین وراث شود، به‌ویژه اگر وصیت‌نامه به‌درستی تنظیم نشده باشد یا وصیت‌کننده بیش از یک‌سوم اموال خود را وصیت کرده باشد. در این موارد، وراث می‌توانند نسبت به وصیت‌نامه اعتراض کنند.
- تفاوت صلح نامه و وصیت نامه مانند مالیات و هزینه‌ها:
صلح عمری: چون انتقال مالکیت در زمان حیات مصالح انجام می‌شود، ممکن است از معافیت‌های مالیاتی برخوردار باشد یا هزینه‌های مالیاتی کمتری نسبت به ارث به آن تعلق گیرد.
وصیت‌نامه: مالیات‌برارث به اموالی که از طریق وصیت‌نامه منتقل می‌شود، تعلق می‌گیرد و وراث موظف به پرداخت آن هستند.
