تهران این روزها فقط از آلودگی هوا آسیب نمیبیند؛ موج تراکمسازی، ساختوسازهای بیضابطه و کاهش فضای سبز، چهره پایتخت را نگرانکنندهتر از همیشه کرده است. از تهدید فرونشست در جنوب شهر تا خطر زلزله، نشانههای که میگویند تهران در مسیری پرهزینه قرار دارد. برای مرور آمارها و جزئیات، ادامه مطلب را بخوانید.
تهران در مسیر تراکمسازی؛ وقتی ساختوساز متوقف نمیشود
در سالهای اخیر، افزایش ساختوساز و برجسازیهای بیوقفه، چهره تهران را تغییر داده و زندگی روزمره شهروندان را دشوارتر کرده است. آمارهای رسمی نیز نشان میدهد روند صدور مجوزهای ساختوساز همچنان ادامه دارد و حتی نشانههایی از افزایش بارگذاری شهری دیده میشود.
براساس گزارشهای مرکز آمار، در سال ۱۴۰۳، شهرداری تهران هفت هزار و ۴۵۷ پروانه احداث صادر کرده که نسبت به سال ۱۴۰۲، رشدی ۰.۶ درصدی را نشان میدهد. مجموع زیربنای پروانهها نیز حدود ۱۰.۱ میلیون مترمربع برآورد شده که نسبت به سال قبل ۵.۹ درصد افزایش یافته است. همچنین، ساخت ۵۷ هزار و ۲۳۱ واحد مسکونی در این پروانهها پیشبینی شده که این رقم در مقایسه با سال ۱۴۰۲، رشد ۷.۱ درصدی داشته است. این اعداد نشان میدهند که علاوه بر رشد پروانههای ساختمانی، تراکمسازی و بلندمرتبهسازی نیز افزایش داشته است.
برجسازی در تهران؛ کمبود زمین یا بحران خدمات شهر
در همین راستا، علیرضا زاکانی، شهردار تهران، در تاریخ ۹ خرداد ۱۴۰۳ در مراسمی با عنوان «آغاز عملیات اجرایی ۲۰۰ هزار واحد مسکونی» اعلام کرد که طی سه سال گذشته آمار صدور پروانههای ساختمانی در پایتخت سه برابر شده است. با این حال، پرسش اصلی اینجاست: شهری که از توسعه افقی عبور کرده، آیا از نظر زیرساخت و تابآوری شهری آماده توسعه عمودیِ فشرده است؟
با توجه به مشکلات تهران پیدا کردن بهترین منطقه تهران برای سرمایه گذاری می تواند کمی چالش برانگیز باشد و مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر در این مورد می تواند بسیار ضروری باشد.
آلودگی هوا؛ تهران با چند روز پاک؟
وضعیت آبوهوای تهران نیز جای تعریف ندارد. در سالهای اخیر، تعداد روزهای پاک کاهش پیدا کرده و شهروندان بخش زیادی از سال را با هوایی ناسالم سپری میکنند.
براساس دادههای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، پایتخت از ابتدای سال تاکنون تنها ۶ روز هوای پاک داشته است. این عدد وقتی در کنار رشد ساختوساز، افزایش تردد و کاهش فضای سبز قرار میگیرد، بهخوبی نشان میدهد چرا بسیاری از شهروندان از «غیرقابلتحملتر شدن زندگی» در تهران صحبت میکنند.
فضای سبز تهران؛ قربانی برجسازی و تغییر کاربری
تهران امروز فقط از آلودگی هوا خسته نیست؛ تراکمسازیهای فشرده، تغییر کاربریهای متعدد و صدور مجوزهای ساختِ بیضابطه باعث شده بخش قابل توجهی از فضای سبز شهری از بین برود و چهره پایتخت تغییر کند. طبق آمارهای رسمی، سرانه فضای سبز تهران حدود ۱۵ متر است؛ در حالیکه استاندارد جهانی ۲۵ متر اعلام میشود.
همچنین رسانهها اردیبهشت سال گذشته از قطع عمدی حدود ۱۶ هزار درخت خبر دادند؛ موضوعی که معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران نیز تایید کرده است. فعالان محیط زیست هشدار میدهند تداوم قطع درختان اکوسیستم شهری را مختل و آلودگی هوا را تشدید میکند و میتواند تهران را در آینده با خطر غیرقابلزیست شدن روبهرو کند.
پیامدهای نابودی فضای سبز تهران؛ از افزایش دمای تهران تا تشدید فرونشست زمین
نابودی فضای سبز فقط به معنای کم شدن درخت و سایه نیست؛ فقدان پوشش گیاهی میتواند باعث افزایش دمای شهری، بالا رفتن میزان گردوغبار و دشوار شدن کنترل سیلاب شود. این روند همچنین با فرسایش خاک و تخریب زیرساختها گره میخورد و در نهایت، کیفیت زندگی شهری را پایین میآورد. در چنین شرایطی، وقتی فرونشست زمین نیز بهعنوان یک خطر جدی مطرح است، بارگذاری بیشتر و ساختوساز فشرده میتواند ریسکها را تشدید کند.
زلزله تهران؛ تهدیدی که با تصمیمهای شهری پرهزینهتر میشود
زلزله در تهران یک تهدید همیشگی است؛ اما چیزی که آن را نگرانکنندهتر میکند، فقط خود زلزله نیست، بلکه وضعیت امروز شهر است. تهران در سالهای اخیر با تراکمسازی، ساختوسازهای فشرده و رشد برجها سنگینتر شده و همین موضوع باعث میشود در صورت وقوع یک زمینلرزه، میزان خسارت بالاتر برود و مدیریت بحران سختتر شود.
از طرف دیگر، فرسودگی بخشی از بافت شهری، کمبود فضاهای باز و مسیرهای مناسب برای امدادرسانی، و فشار بر زیرساختها شرایط را پیچیدهتر کرده است. یعنی حتی اگر زلزله «بیشتر» نشود، شهری که متراکمتر و فرسودهتر میشود، در برابر زلزله آسیبپذیرتر خواهد بود و هزینههای آن برای شهروندان سنگینتر تمام میشود.
شهرداری تهران متهم اول؛ اما بحران تهران میراث سیاستهای قدیمی است
وضعیت امروز تهران را نمیشود فقط با عملکرد یک دوره مدیریت شهری توضیح داد؛ آنچه امروز میبینیم حاصل سالها تصمیمگیری است که در آن «توسعه» بیشتر با مترِ ساختوساز سنجیده شد تا با کیفیت زندگی. وقتی درآمد شهر به مجوزها و پروژهها گره بخورد، نتیجهاش بهتدریج شهری میشود فشردهتر، پررفتوآمدتر و کمنفستر از گذشته که می تواند زندگی را برای شهروندان آن بسیار سخت تر کند.
نتیجهگیری
تهران امروز زیر فشار همزمانِ آلودگی هوا، تراکمسازی، کاهش فضای سبز و تهدیدهایی مثل فرونشست و زلزله قرار دارد؛ ترکیبی که هم چهره شهر را تغییر داده و هم کیفیت زندگی را پایین آورده است. در همین حال ساختوساز و بارگذاری شهری ادامه دارد، اما ظرفیت زیرساختها و تابآوری محلهها محدود است؛ و اگر «توسعه فشرده» بدون توجه به این واقعیتها جلو برود، هزینهاش خیلی زودتر از آنچه فکر میکنیم به شهروندان برمیگردد.
اگر قصد خرید یا اجاره خانه در تهران را دارید، قبل از تصمیم نهایی حتماً امکانات محله، دسترسیها، تراکم و کیفیت محیطی را هم بررسی کنید. برای دیدن آگهیهای متنوع خرید و اجاره در مناطق مختلف تهران میتوانید به سایت دلتا سر بزنید و گزینه مناسب سبک زندگیتان را راحتتر پیدا کنید.
سوالات متداول
چرا گفته میشود تهران به سمت غیرقابلزیست شدن میرود؟
چون همزمان چند بحران در تهران تشدید شدهاند؛ از آلودگی هوا و کاهش روزهای پاک تا رشد تراکمسازی، کم شدن فضای سبز و افزایش فشار بر خدمات شهری و محلههای قدیمی.
افزایش ساختوساز چه تاثیری روی زندگی روزمره دارد؟
تراکم بیشتر معمولاً به معنای شلوغی معابر، فشار بر آب و برق و حملونقل، کم شدن نور و فضای باز و افزایش مشکلات محلهای است؛ مخصوصاً در مناطق قدیمی و پرتراکم.
کاهش فضای سبز در تهران چه پیامدهایی دارد؟
کاهش فضای سبز فقط ظاهر شهر را تغییر نمیدهد؛ میتواند به افزایش دمای شهری، تشدید گردوغبار، دشوار شدن کنترل سیلاب و افت کیفیت هوا منجر شود و در بلندمدت ریسکهای محیطی را بیشتر کند.
