شاید باورش سخت باشد، اما طبق تحقیقات، درصد قابل توجهی از افراد در طول زندگی خود به نوعی با مشکل خود تخریبی دست و پنجه نرم می‌کنند. گویی در وجودمان دشمنی نهفته است که مدام در حال خرابکاری است. اما چرا ما چنین رفتاری با خودمان داریم؟ چه عواملی باعث می‌شود تا به جای حمایت از خود، به خودمان آسیب بزنیم؟
در این مقاله از مجله دلتا، به بررسی علل و نشانه‌های خود تخریبی می‌پردازیم. در نهایت راهکارهای عملی برای مقابله با این دشمن درونی را به شما ارائه می‌دهیم. پس اگر احساس می‌کنید در دام خود تخریبی گرفتار شده‌اید، با ما همراه باشید تا راهی برای رهایی پیدا کنیم.
نبرد با دشمن درون؛ شناخت ریشه‌های خود تخریبی
قل از هر چیز به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. بسیاری از افراد با خودویرانگری دست و پنجه نرم می‌کنند. با پذیرش این مشکل، جستجوی کمک و تلاش مداوم، می‌توانید به زندگی سالم و شاد دست یابید. در ادامه به بررسی ریشه‌های خود تخریبی می‌پردازیم.
عوامل روانشناختی
- عزت نفس پایین
- کمال‌گرایی ناسالم و بیش‌از اندازه
- افسردگی و اضطراب
- تروماها و خاطرات تلخ گذشته
عوامل اجتماعی
- فشارهای اجتماعی: انتظارات جامعه و مقایسه با دیگران
- روابط ناسالم و سمی ( 10 نشانه رابطه سمی را مطالعه کنید.)
- رسانه‌های اجتماعی و تأثیر مقایسه خود با دیگران در فضای مجازی و احساس ناکافی بودن
نشانه‌های خود تخریبی
خودویرانگری مانند بیماری خاموشی است که می‌تواند به مرور زمان ریشه بدواند و زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد. اما خوشبختانه، نشانه‌های هشداردهنده‌ای وجود دارند که با شناسایی آن‌ها می‌توانیم زودتر به مقابله با این دشمن درونی بپردازیم.
نشانه‌های رفتاری؛ وقتی اعمالمان علیه خودمان می‌شود.
- خودزنی و آسیب به خود
- اعتیاد به مواد مخدر و الکل
- بی‌توجهی به نیازهای اساسی (خواب، تغذیه، بهداشت)
- رفتارهای پرخطر (رانندگی خطرناک، رابطه جنسی محافظت نشده)
- اهمال‌کاری و فرار از مسئولیت
نشانه‌های ذهنی و عاطفی؛طوفانی در درون
- گفتگوی منفی با خود (خودسرزنشی، خود انتقادی)
- احساس گناه، شرم و بی‌ارزشی
- ناتوانی در پذیرش تعریف و تمجید دیگران از خودتان
- تمرکز بر روی نقاط ضعف و نادیده گرفتن نقاط قوت خود
- تفکر سیاه و سفید (همه یا هیچ – صفر و صدی)
زخم‌های نامرئی؛ خود تخریبی در قالب‌های مختلف
خودویرانگری می‌تواند به شکل‌های مختلفی در زندگی ما ظاهر شود.
- خود تخریبی در روابط: انتخاب شریک‌های عاطفی نامناسب، تحمل رفتارهای توهین‌آمیز، و خرابکاری در روابط سالم
- خود تخریبی در محل کار: اهمال‌کاری، عدم پیگیری اهداف شغلی، و ایجاد تنش با همکاران، کار کردن به جای همه
- خود تخریبی در سلامت: بی‌توجهی به سلامت جسمی و روانی، مصرف مواد مخدر و الکل، و عدم رعایت بهداشت
- خود تخریبی در امور مالی: ولخرجی بی‌رویه، بدهی‌های زیاد، و عدم مدیریت مالی
5 رفتاری که شما را بی‌ارزش می‌کند!
- نادیده گرفتن نیازها؛ وقتی دائما نیازهای خود را نادیده می‌گیرید و مطرح نمی‌کنید تا متهم به زیاده‌خواهی نشوید، ارزش شما کم می‌شود.
- عذرخواهی نابهجا؛ درست است که عذرخواهی نشانه بزرگی شما است؛ اما عذرخواهی مداوم، پیوسته و بی‌دلیل باعث بی‌ارزش شدن شخصیت شما خواهد شد. آدم بزرگ سعی‌می‌کند به ندرت اشتباه کند تا نیاز به عذرخواهی‌های مکرر نداشته باشد.
- موافقت نابهجا؛ چرا با همه چیز و همه‌کس موافقت می‌کنید؟ اگر چیزی را قبول ندارید، صراحتا و با جرات مخالفت خود را اعلام کنید.
- مهربانی معامله کردنی نیست؛ دائما درحال جبران کردن برای دیگران نباشید. وقتی یک نفر برای شما کاری انجام می‌دهد پیوسته به دنبال جبران آن لطف نباشید. این خاصیت روابط است. روابط معادلات ریاضی نیست.
- خواهان کسی باش که خواهان تو باشد؛ دست از باج دادن و التماس کردن بی وقفه به کسی که شما را نمی‌خواهد بردارید.
چگونه با خود تخریبی مقابله کنیم؟
خودویرانگری به معنای پایان راه نیست. راهکارهای زیادی برای مقابله با این دشمن درونی و بازپس‌گیری کنترل زندگی وجود دارد.
خودشناسی و پذیرش:
- شناخت الگوهای خود تخریبی: چه موقع و چرا به این رفتارها روی می‌آورید؟
- پذیرش خود با تمام نقاط ضعف و قوت
- تمرین خود دلسوزی و مهربانی با خود
تغییر الگوهای فکری:
- شناسایی و به چالش کشیدن افکار منفی
- جایگزینی افکار منفی با افکار مثبت و واقع‌بینانه
- تمرین شکرگزاری و تمرکز بر جنبه‌های مثبت زندگی
تغییر سبک زندگی:
- مراقبت از خود (تغذیه سالم، خواب کافی، ورزش)
- ایجاد روابط سالم و حمایت‌گر
- تعیین اهداف واقع‌بینانه و تلاش برای رسیدن به آن‌ها
کمک حرفه‌ای:
- مشاوره و روان‌درمانی: در صورت نیاز، از کمک یک متخصص روانشناس یا مشاور بهره بگیرید.
- گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به شما کمک کند تا با دیگران در شرایط مشابه ارتباط برقرار کنید.
سخن پایانی
در این مقاله از مجله دلتا درخصوص پدیده شایع خود تخریبی صحبت کردیم. خود ویرانگری دشمنی است که در درون ما نهفته است و می‌تواند به زندگی ما آسیب بزند. اما با شناخت این دشمن، شناسایی نشانه‌های هشداردهنده، و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توانیم بر آن غلبه کنیم و به خودباوری و آرامش دست یابیم. اگر این مطلب برای شما مفید بود؛ پیشنهاد می‌کنیم مطلب” 10 راهکار برای داشتن شخصیت قوی و مستقل” و “رفتارهای افزایش دهنده حس ارزشمندی” و را نیز مطالعه کنید.
