چگونه طلب خود را از متوفی دریافت کنیم؟

در بسیاری از موارد دیده یا شنیده ایم خانواده ‌ای که به تازگی یکی از اعضای خود را از دست داده‌ است، با کسانی مواجه می‌‌‎شوند که ادعا می‌‎کنند فرد متوفی قبل از فوت خود، به آنها بدهی داشته است و این موضوع ممکن است مشکلاتی را برای بازماندگان ایجاد کند. برای جلوگیری از چنین مسایلی، توجه به بعضی نکات ضروری به نظر می‌ رسد که در این مطلب به موضوع دیون متوفی و مطالبه آن می‎پردازیم.

مطالبه طلب از متوفی:

زمانی که فردی از دنیا می‎رود، باید دین و بدهی‎های او از ماترک او (دارایی زمان فوت متوفی که به سبب فوت از مالکیتش خارج می‎‎شود) پرداخت شود. به عبارت دیگر، ترکه متوفی در اثر فوت به طور قهری به ورثه متوفی بدهکار قانونی او منتقل می ‌شود و حقوق طلبکاران متوفی بر ترکه تعلق می‌ گیرد.

وقتی انسانی فوت می کند، دیون و بدهی او چه حال (دینی است که پرداختش مدت ندارد و باید فوراً پرداخت شود) و چه موجل (دینی است که پرداختش مدت دارد)، باید در اسرع وقت پرداخت شوند.

به عنوان مثال فردی به شخص دیگری دو میلیون تومان بدهی دارد که باید طی مدت معینی به فرد مورد نظر پرداخت کند اما بدهکار چند ماه بعد از دریافت مبلغ فوت کند، طلبکار می‌ تواند بعد از فوت، طلب خود را از ترکه متوفی دریافت کند. مطابق قانون، ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به طلبکاران بدهند و اگر ترکه برای ادای تمام دیون کافی باشد، ترکه ما بین تمام بستانکاران به نسبت طلب آن ها تقسیم می ‎شود، مگر اینکه ورثه ترکه را بدون شرط و به صورت مطلق قبول کرده باشند که در این صورت مسئول خواهند بود. در این فرض، ورثه تعهد ضمنی می‌ کنند که تمامی دین ها و تعهدات متوفی را پرداخت کنند.

قبول یا رد ترکه به چه معناست؟

بنابراین وراث باید بعد از فوت متوفی تمامی ترکه را رد کرده یا قبول یا رد خود را منوط به تحریر ترکه کنند. (تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی را تحریر ترکه می ‌نامند). زیرا در صورتی که ترکه کفاف دیون متوفی را ندهد، طلبکاران می ‌توانند به اموال شخصی وراث برای دریافت مطالبات خود رجوع کنند. به طور مثال هرگاه زوج فوت کند و پدر و مادر وی در قید حیات باشند و در هنگام فوت، اموالش 50میلیون تومان باشد و از طرف دیگر، مهریه همسرش نیز تعدادی سکه به ارزش 200 میلیون تومان باشد، در صورتی‎که پدر و مادر زوج، ترکه را به طور مطلق قبول کنند یا قبول آن را منوط به تحریر ترکه کنند، همسر متوفی می‌تواند برای گرفتن مازاد بر ترکه، یعنی به میزان 150 میلیون تومان باقیمانده به پدر و مادر شوهرش مراجعه کند.

نکته مهمی که وراث باید هنگام پرداخت دیون متوفی توجه کنند:

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این موضوع است که در موردی که ذکر شد، هر یک از وراث مسئول ادای تمام دیون متوفی به نسبت سهم خود خواهند بود و ملزم نیستند چیزی غیر از ترکه به طلبکاران بدهند. لازم به ذکر است که رد کردن ترکه نمی ‎تواند متعلق به امری که وقوع آن روشن نیست یا مشروط به شرطی باشد، اما می‎توانند قبول یا رد ترکه را مشروط به تحریر ترکه کنند و پس از تحریر ترکه دیون و ترکه را مطابق صورت تحریر قبول یا رد کنند.

قبول ترکه توسط وراث ممکن است مطابق صورت تحریر ترکه (منظور تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است) صورت بگیرد یا به صورت مطلق، اما ورثه متوفیِ بدهکار، می‎توانند ترکه را واگذار یا رد کنند که به بستانکاران داده شود.
در این صورت هرگاه چیزی از ترکه بماند، به وارث داده می‌شود. همچنین ورثه متوفیِ بدهکار می‌‎توانند تصفیه ترکه را از دادگاه بخواهند، که در این صورت بعد از تصفیه، باقی‎مانده ترکه بین وارث تقسیم خواهد شد و اگر ترکه برای بدهی متوفی کافی نبود، از ورثه چیزی گرفته نمی‌‎شود.