پس از گذر از مراحل خواستگاری و نامزدی، وقتی صحبت از ازدواج رسمی به میان می‌آید، از مهم‌ترین سوالات زوج‌ها این است که کدام شروط ضمن عقد ازدواج را استفاده کنیم؟ از آنجا که ازدواج نیز یک قرارداد است و بر اساس این قرارداد، حقوق و تکالیفی برای دو طرف ایجاد می‌شود، هر کدام از آنها می‌توانند شروطی را به نفع خود در این قرارداد درج کنند. در این نوشتار از مجله دلتا در مورد شروط ضمن عقد ازدواج توضیح داده شده است.
شرط ضمن عقد
افراد می‌توانند علاوه بر تعهداتی که به طور قانونی با امضای سند ازدواج به عهده آنها گذاشته می‌شود، شرایطی را به عقد اضافه کنند که دو طرف ملتزم به رفتار بر اساس آن نیز باشند. این شرط ها که به آنها شروط ضمن عقد گفته می‌شود، در صورتی صحیح است و قانون از آن حمایت می‌کند که مخالفتی با اصل قرارداد (آن چیزی که طرف های عقد برای رسیدن به آن قرارداد بسته‌اند) و قوانین آمره (قوانین مربوط به نظم عمومی و جلوگیری از زیان افراد) نداشته باشند.
متن شروط عقدنامه ازدواج
قانونگذار شروطی را تحت عنوان شروط ضمن عقد در سند ازدواج پیش بینی کرده است که تحت عنوان شروط دوازده گانه طلاق نیز شناخته می‌شود؛ چرا که در صورت وجود داشتن آنها زن می‌تواند تقاضای طلاق کند. در ادامه به این موارد خواهیم پرداخت.
الف ـ استنکاف شوهر از دادن نفقه به مدت ۶ ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجب زن را به مدت ۶ ماه ایفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد.
ب ـ سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل کند.
ج ـ ابتلای زوج به امراض صعب‌العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره‌انگیز باشد.
د ـ جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد.
هـ ـ عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح، منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.
و ـ محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات ۵ سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که در مجموع منتهی به ۵ سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد. در تمام این موارد، در صورتی حق طرح دعوای طلاق برای زن ایجاد می‌شود که حکم قطعی محکومیت شوهر صادر شود و مرد در زندان باشد.
ز ـ ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار کند.
ح ـ زوج، زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک و یا ۶ ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت کند.
ط ـ محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد. تشخیص این که مجازات مغایر با حیثیت خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.
ی ـ در صورتی که پس از گذشت ۵ سال، زوجه از شوهر خود به سبب عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر صاحب فرزند نشود.
ک ـ در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف ۶ ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
هـ ـ زوج بدون رضایت زوجه همسر دیگری اختیار کند یا به تشخیص دادگاه بین همسران خود به عدالت رفتار نکند.
نمونه ای از شروط ضمن عقد ازدواج مازاد
علاوه بر شروطی که در سند ازدواج ذکر شده، زن و مرد می‌توانند هرگونه شرطی که خلاف مقتضای عقد نباشد در عقد بگنجانند؛ مانند حق اشتغال زن، حق تحصیل زن، حق خروج از کشور برای زن و …. در ادامه برخی از مهم‌ترین شروط قابل استفاده و نمونه‌ای از نحوه نوشتن آنها ارائه می‌شود.
- شرط حق تحصیل:
زوج، زوجه را در ادامه تحصیل تا هر مرحله که زوجه لازم بداند و در هر کجا که شرایط ایجاب کند مخیر می‌سازد.
- شرط حق اشتغال:
زوج، زوجه را در اشتغال به هر شغلی که مایل باشد، در هر کجا که شرایط ایجاب کند مخیر می‌کند.
- شرط حق خروج از کشور:
زوج به زوجه، وکالت بلاعزل می‌دهد که با همه اختیارات قانونی بدون نیاز به اجازه شفاهی یا کتبی مجدد شوهر، از کشور خارج شود. تعیین مدت، مقصد و شرایط مربوط به مسافرت به خارج از کشور به صلاحدید خود زن است.
- شرط حق تعیین مسکن:
حق انتخاب مسکن و تعیین شهر یا محلی که زندگی مشترک در آنجا ادامه پیدا کند با زوجه خواهد بود.
- شرط حق حضانت فرزندان:
زوج ها ضمن عقد خارج لازمی توافق کردند اولویت در حضانت فرزند یا فرزندان مشترک در صورت طلاق با مادر خواهد بود، اعم از اینکه مجددا ازدواج کند یا خیر.
- شرط حق وکالت در طلاق:
زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می‌دهد تا زوجه در هر زمان و تحت هر شرایطی از جانب زوج اقدام به مطلقه کردن خود از قید زوجیت زوج به هر قسم طلاق (اعم از بائن و رجعی و خلع یا مبارات) به هر طریق اعم از اخذ یا بذل مهریه کند. در این خصوص باید توجه کرد که حق طلاق تحت هر شرایطی از حقوق مرد است. به هیچ طریقی نمی‌توان این حق را از او سلب کرد یا به دیگری داد.
پس عبارت “دادن حق طلاق به زن” غلط است و باید از “دادن وکالت در طلاق به زن” حرف زد. یعنی زن از طرف مرد وکالت دارد که اجرای حق طلاق او را بخواهد.
- شرط تنصیف:
بنابر این شرط، کلیه اموالی که زوج ها پس از ازدواج به دست آورده‌اند به نسبت مساوی بین آنها تقسیم می‌شود. بهتر است این شرط به این صورت ذکر شود:
زوج و زوجه متعهد می شوند هنگام جدایی اعم از اینکه متارکه به درخواست مرد باشد یا به درخواست زن، کلیه دارایی که بعد از ازدواج دائم زوج ها به دست می‌آورند بین آنها به مناصفه تقسیم شود.
پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی با دانستنی‌های حقوقی بیشتر “در چه مواردی زن حق طلاق دارد؟” را مطالعه کنید.
۲ نکته مهم در نحوه استفاده از شروط ضمن عقد ازدواج
- با وجود اینکه هر شرطی که ضمن قراردادی ذکر می‌شود باید مورد حمایت قانون قرار گیرد، اما نظرات دادگاه‌ها در این خصوص متفاوت است. برای مثال بعضی از دادگاه‌ها به این دلیل که در زمان امضای شرط حضانت فرزندی وجود نداشته است این شرط را باطل می دانند. پس نمی‌توان گفت این شروط حتما حقوق زن را تضمین می‌کند، اما در هر صورت توجه به آنها ضروری است.
- با توجه به اینکه تنظیم این شروط، حقوق نسبتا برابری را برای زن و مرد درپی دارد، و با توجه به این مطلب که مسئولیت تأمین مالی زندگی در هر صورت با مرد است به نظر می‌رسد تعیین مهریه های سنگین یا مشخص کردن میزان نفقه‌های بالا در کنار این شروط دور از انصاف و برهم زننده تعادل زندگی زوج هااست و بهتر است از آن پرهیز شود.
پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی با دانستنی‌های حقوقی بیشتر “مهریه، حال باشد یعنی چه؟” را مطالعه کنید.
ناشناس
۲۲ تیر ۱۳۹۹ در ۶:۳۰ ب٫ظ