در سالهای اخیر، بحران آب و ساختوساز به یکی از دغدغههای اصلی در حوزه مدیریت شهری و توسعه پایدار تبدیل شده است. ایران، همانند بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه، با کمبود منابع آبی روبهروست و این موضوع بهطور مستقیم بر روند ساختوساز نیز اثر گذاشته است. چرا که ساختمانسازی یکی از پرمصرفترین صنایع در زمینه استفاده از آب، چه در مرحله تولید مصالح و چه در مرحله اجرای پروژهها، به شمار میرود.
اما پرسش اصلی اینجاست: آیا میتوان با استفاده از مصالح نوین ساختمانی این بحران را کاهش داد؟ در این مقاله به بررسی این موضوع پرداختهایم؛ با دلتا بلاگ همراه باشید.
نقش صنعت ساختوساز در بحران آب
مصرف بالای آب در فرآیندهای سنتی ساختوساز، مانند تولید سیمان و بتن، غیرقابل انکار است. برای مثال، تولید یک تُن سیمان نیازمند هزاران لیتر آب است. حال اگر در مقیاس پروژههای شهری به این موضوع نگاه کنیم، حجم عظیمی از منابع آبی صرف ساختوساز میشود.
از سوی دیگر، شیوههای سنتی ساخت باعث هدررفت آب در مراحل اجرا نیز میگردد. بنابراین، تغییر در رویکردهای عمرانی، یک ضرورت به شمار میرود.
مصالح نوین؛ فرصتی برای کاهش مصرف آب
ظهور مصالح ساختمانی نوین میتواند نقطه عطفی در مدیریت منابع آبی باشد. برخی از این مصالح عبارتند از:
-
بتنهای هوشمند و خودترمیمشونده: این نوع بتنها علاوه بر افزایش دوام سازه، نیاز به بازسازیهای مکرر (که خود مصرف آب را بالا میبرد) را کاهش میدهند.
-
آجرهای سبک و کممصرف: تولید این آجرها نسبت به آجرهای سنتی، آب کمتری نیاز دارد و در عین حال عایق بهتری در برابر حرارت و رطوبت هستند.
-
مصالح بازیافتی: استفاده از ضایعات ساختمانی یا صنعتی، نه تنها فشار بر منابع طبیعی را کم میکند، بلکه نیاز به آب در فرآیند تولید مصالح جدید را نیز کاهش میدهد.
-
رنگها و پوششهای نانویی: این پوششها موجب کاهش جذب رطوبت و افزایش طول عمر مصالح میشوند و بهطور غیرمستقیم مصرف آب در نگهداری ساختمان را پایین میآورند.
نگاه جهانی به بحران آب و ساختوساز
در بسیاری از کشورهای توسعهیافته، سالهاست که سیاستهای سختگیرانهای برای کاهش مصرف آب در صنعت ساختمان وضع شده است. برای نمونه، در اتحادیه اروپا پروژههای عمرانی تنها زمانی مجوز میگیرند که شاخصهای زیستمحیطی و مصرف منابع، بهویژه آب، در آنها رعایت شده باشد. این تجربهها میتواند الگوی مناسبی برای کشور ما نیز باشد.
آینده ساختوساز در ایران؛ نیاز به تغییر جدی
با توجه به روند کاهشی منابع آبی و افزایش تقاضا برای مسکن، بیتوجهی به موضوع بحران آب و ساختوساز میتواند در آینده پیامدهای جبرانناپذیری به همراه داشته باشد. راهکار، تنها در تغییر مصالح یا فناوری خلاصه نمیشود؛ بلکه نیازمند ترکیبی از آموزش، سیاستگذاری درست و تغییر الگوهای مصرف است.
جمعبندی
بحران آب موضوعی است که نمیتوان آن را نادیده گرفت. صنعت ساختمانسازی به عنوان یکی از پرمصرفترین صنایع، باید مسیر خود را به سوی استفاده از مصالح نوین و کممصرف تغییر دهد. این تغییر نه تنها در کاهش مصرف آب مؤثر خواهد بود، بلکه میتواند به ایجاد ساختوساز پایدار و مقاوم در برابر شرایط آینده نیز کمک کند.
پرسش پایانی: آیا زمان آن نرسیده که سازندگان، سرمایهگذاران و حتی خریداران مسکن، نگاه خود را به سمت مصالح نوین تغییر دهند تا بتوانیم همزمان با توسعه، از منابع حیاتی همچون آب نیز حفاظت کنیم؟