از مفاهیم مهمی که آشنایی با آن در حوزه املاک اهمیت زیادی دارد، حق سرقفلی و کسب و پیشه است. هر دو این مفاهیم درباره روابط موجر و مستاجر بوده و در بحث اجاره خانه پیش می‌آید.
حق سرقفلی
مفهوم و معنای سرقفلی فقط یک حق است که در روابط موجر و مستاجر محقق می‌شود. در واقع وجهی است که مالک در ابتدای اجاره از مستأجر می‌گیرد تا محل را به وی اجاره بدهد و آن را واگذار کند.
حق کسب و پیشه یا تجارت
زمانی که شخصی برای مدت زمان طولانی مکانی را اجاره کرده و در آنجا به تجارت بپردازد، بعد از گذشت چند سال اشتغال در آن محل، حق کسب و پیشه و تجارت به مستأجر تعلق خواهد گرفت. در واقع حقی است که پس از تداوم اشتغال در مکان اجاره‌ای به مستاجر تعلق می‌گیرد. در نتیجه قانون، یک ارزش افزوده پنهان برای اماکن تجاری در نظر گرفته و از حق مستاجران اماکن تجاری در مقابل مالکان دفاع می‌کند.
تفاوت‌های عمده سرقفلی و حق کسب و پیشه
- سرقفلی در هنگام انعقاد عقد اجاره به صاحب ملک پرداخته می‌شود. پس در واقع کسب اعتبار و شهرت هیچ تاثیری در آن ندارد. حق تجارت با شرط و شروط به وجود نمی‌آید، بلکه به مرور زمان و در مدت انجام فعالیت توسط مستاجر ایجاد می‌شود.
- امکان از بین بردن حق کسب و پیشه یا تجارت در ابتدای قرارداد اجاره و با توافق وجود ندارد. اما مالک می‌تواند سرقفلی را دریافت نکند، تا حقی هم برای مستاجر ایجاد نشود. بنابراین در صورت عدم توافق در هنگام عقد قرارداد، عملا مستاجر هنگام تخلیه نمی‌تواند ادعایی داشته باشد.
- سرقفلی بر خلاف حق تجارت به صورت خودکار، قرارداد اجاره را تمدید نمی‌کند. بنابراین بعد از اتمام مدت قرارداد در صورتی که مستأجر با مالک به توافق نرسد، باید ملک را تخلیه کند.
- ملاک ارزیابی و ارزش سرقفلی بر اساس امکانات مکان تجاری، موقعیت آن و کیفیت مصالح به کار رفته در آن است. اما ملاک ارزیابی حق کسب و پیشه و تجارت بر اساس میزان جذب مشتری، مدت اجاره و نوع فعالیت تجاری است.
تعیین مبلغ سرقفلی و حق کسب و پیشه یا تجارت
مبلغ سرقفلی بر اساس توافق میان موجر و مستاجر تعیین می‌شود. در مقابل، حق تجارت همیشه از طرف دادگاه و با جلب نظر کارشناس تعیین خواهد شد. به عبارتی صاحب ملک، سرقفلی را تعیین می‌کند و مستاجر یا باید این مبلغ را بپذیرد یا از معامله انصراف دهد.
پیشنهاد مطالعه: مطلب «دیرکرد در تخلیه خانه چه جریمه‌ای دارد؟» را در دلتا مگ بخوانید.
روشن کرد بچه
۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ در ۶:۵۴ ب٫ظ
سلام ملک وراث است که قراراست بفروشیم در این ملک دو مغازه هست یکی از مغازه را پدرم ۴۰ سال پیش پولی بابت مغازه از من گرفت و سر قفای مغازه با اجار ه با من قرار داد نوشت
و حالا قرار دا د رو گم کردم و پدرم هم فوت شده و خواهر و برادرم هم دیدن برگه سر قفای را گم کردم انکار میکنندو قبول نمیکنن آیا حالا میتوانم بوسیله شاهد از طریق
دا گاه سر قفای مغازه را بگیرم
سارا امیرانی
۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ در ۱۱:۲۳ ق٫ظ
سلام و احترام، به هر حال برای اثبات مالکیت چه سرقفلی و چه ملکیت؛ باید سند وجود داشته باشه ولی میشه از طریق شهود و جابجایی پولی که قبلا انجام شده و دلائل دیگه اقدام قانونی انجام داد.